Kategorie wojskowe – rodzaje i znaczenie
Kategorie wojskowe nadawane są osobom podlegającym obowiązkowi kwalifikacji wojskowej w wieku 19 lat oraz ochotnikom, którzy ukończyli 18 rok życia. Kategorie przyznawane są w celu określenia zdolności fizycznych i psychicznych do pełnienia służby wojskowej. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, jakie są kategorie wojskowe, czy można zmienić już przyznaną kategorię oraz jak przebiega kwalifikacja wojskowa, to zapraszamy do lektury naszego poradnika.
Jakie są kategorie wojskowe? Co oznaczają?
Kategorie wojskowe określają zdolności danego człowieka do pełnienia czynnej służby wojskowej. Przyznawane są na podstawie badań przeprowadzonych przez komisję lekarską, która określa stan psychiczny i fizyczny osoby przystępującej do kwalifikacji wojskowej.
W Polsce obecnie wyróżnia się cztery kategorie wojskowe:
| Kategoria | Charakterystyka |
|---|---|
 |
Kategoria A oznacza pełną zdolność do odbywania służby wojskowej oraz służby zastępczej (z wyłączeniem służby zawodowej). |
 |
Kategoria B przyznawana jest osobom czasowo niezdolnym do służby. Są to osoby z przemijającym upośledzeniem ogólnego stanu zdrowia, które rokują na pełne odzyskanie zdolności do służby w ciągu 24 miesięcy. |
 |
Kategoria D jest kategorią nadawaną osobom niezdolnym do służby w czasie pokoju. Wyjątkiem są niektóre stanowiska służbowe w terytorialnej służbie wojskowej. |
 |
Kategoria E oznacza trwałą i całkowitą niezdolność do służby wojskowej zarówno w czasie pokoju, jak i mobilizacji lub wojny. |
W aktualnym wykazie kategorii wojskowych brakuje kategorii C. Jest to kategoria, której dziś nie można już uzyskać podczas komisji wojskowej. Nadawana była na podstawie instrukcji “San 5/37”, wprowadzonej w 1938 roku, osobom, które były zdolne do wzięcia udziału w pospolitym ruszeniu, ale nie do pełnienia służby.
Co dyskwalifikuje przyznanie kategorii A?
Przypominamy – kategorię A przyznaje się osobom w pełni zdolnym do służby pod względem fizycznym i psychicznym. W przepisach ujęto szereg różnych schorzeń i przypadłości, które dyskwalifikują jej przyznanie. Wykaz obejmuje aż 19 rozdziałów, w których wymieniono schorzenia dotyczące między innymi: budowy ciała, skóry, czaszki, układu oddechowego, chorób wewnętrznych, stanu psychicznego czy nowotworów.
Poniżej wymieniamy przykładowe schorzenia lub choroby, które dyskwalifikują nadanie kategorii A. Ponadto, obok danego schorzenia, wypisaliśmy właściwą kategorię, która mu odpowiada:
wzrost poniżej 150 cm z zaburzeniami proporcji budowy ciała – kategoria D,
słaba budowa ciała upośledzająca sprawność ustroju – kategoria D,
blizny znacznie szpecące lub znacznie upośledzające sprawność ustroju – kategoria D/E,
ostrość wzroku każdego oka co najmniej 0,5 z korekcją szkłami sferycznymi powyżej ±6,0 d lub cylindrycznymi powyżej ±3,0 d – kategoria D,
jednostronna głuchota – kategoria D,
obustronna głuchota – kategoria E,
skolioza II stopnia i wady kręgosłupa wrodzone lub nabyte upośledzające sprawność ustroju – kategoria D,
przewlekła obturacyjna choroba płuc – postać umiarkowana – kategoria D,
astma oskrzelowa przewlekła łagodna – kategoria D,
choroby mięśnia sercowego lub zaburzenia rytmu nawracające albo trwałe powodujące upośledzenie sprawności ustroju – kategoria D,
otyłość III stopnia – kategoria D/E,
ciała obce wgojone w powłoki zewnętrzne znacznie upośledzające sprawność ustroju – kategoria E,
zniekształcenia czaszki oraz ubytki kości czaszki pourazowe lub chorobowe upośledzające sprawność ustroju – kategoria D,
przewlekłe choroby brzegów powiek lub spojówek trudno poddające się leczeniu upośledzające sprawność oka – kategoria D,
czasowe zaburzenia układu przedsionkowego – kategoria B,
zniekształcenie języka znacznie upośledzające mowę lub połykanie – kategoria E,
torbiel śluzowa zatok przynosowych zakwalifikowana do leczenia operacyjnego – kategoria B,
stawy rzekome obojczyka – kategoria D,
gorączka reumatyczna z zajęciem serca – kategoria B,
przewlekłe zapalenie wątroby – kategoria D,
przetoki moczowe – kategoria E,
nadczynność tarczycy – kategoria D,
niedokrwistości wtórne niewielkiego stopnia towarzyszące innym chorobom, ale rokujące ustąpienie – kategoria B,
padaczka z częstymi napadami – kategoria E,
zaburzenia stresowe pourazowe utrwalone – kategoria D,
zwichnięcia nawykowe dużego stawu – kategoria D,
nowotwory złośliwe wszystkich rodzajów i stopni w zależności od wyników leczenia – kategoria D/E,
wady narządu rodnego upośledzające sprawność ustroju – kategoria D.
Pełną listę znajdziesz w Rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 7 czerwca 2022 roku w sprawie orzekania o zdolności do służby wojskowej i trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich w tych sprawach.
Jak zmienić kategorię wojskową?
Wiele osób może się zastanawiać nad tym, czy istnieje możliwość zmiany kategorii wojskowej. Ustawa z dnia 11 marca 2022 o obronie Ojczyzny oraz Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 lutego 2023 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej przewidują taką możliwość.
Zmiana kategorii wojskowej jest możliwa na podstawie zmiany stanu zdrowia od czasu ostatniej kwalifikacji wojskowej.
Jak zmienić otrzymaną kategorię wojskową? W tym celu należy wykonać poniższe kroki:
w pierwszej kolejności należy zgromadzić dokumentację medyczną potwierdzającą zmianę stanu zdrowia,
następnie konieczne jest złożenie wniosku do szefa wojskowego centrum rekrutacji o zmianę kategorii służby wojskowej,
kolejnym etapem jest stawienie się na badanie komisji lekarskiej, która zapozna się z przedstawioną dokumentacją medyczną, przeprowadzi badania (lub wyda skierowanie na badania dodatkowe),
ostatnim etapem jest wydanie nowej decyzji odnośnie kategorii zdolności do pełnienia służby wojskowej*.
*Od decyzji komisji możesz się odwołać.
Co należy umieścić we wniosku o zmianę kategorii wojskowej? Dane takie jak: imię, nazwisko, imię ojca, pesel, adres zamieszkania oraz numer kontaktowy. W treści wniosku trzeba wskazać obecnie przyznaną kategorię, oświadczyć, że stan zdrowia uległ znaczącej zmianie i uzasadnić swoją prośbę. Do wniosku można dołączyć zaświadczenie lekarskie potwierdzające zmianę stanu zdrowia w stosunku do stanu w dniu ostatniej kwalifikacji wojskowej.
Jak wygląda kwalifikacja wojskowa?
Kwalifikacja wojskowa zostaje ogłoszona na 14 dni przed datą jej rozpoczęcia, a informacja zamieszczana jest w różnych widocznych miejscach i w Biuletynach Informacji Publicznej. Jest to znak, że niedługo możesz spodziewać się wezwania na kwalifikację (dotyczy to także osób wnioskujących o zmianę kategorii).
Wezwanie na kwalifikację wojskową powinno zostać doręczone co najmniej 7 dni przed wyznaczonym terminem kwalifikacji. Jeżeli nie możesz stawić się w wyznaczonym terminie, musisz przedłożyć burmistrzowi (prezydentowi miasta, wójtowi) dokument potwierdzający niemożność stawienia się. Wtedy zostanie wyznaczony nowy termin.
Jak przebiega sama kwalifikacja wojskowa? O czym warto pamiętać? Kwalifikacja wojskowa w kilku prostych krokach:
Zabierz ze sobą dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość (na przykład legitymację, prawo jazdy), a także dokumentację medyczną, jeżeli cierpisz na poważne schorzenia, dokumenty potwierdzające poziom wykształcenia/pobieranie nauki oraz wezwanie.
Pamiętaj, żeby dotrzeć na czas – komisja wyznacza konkretną godzinę.
Kiedy dotrzesz już na miejsce, poczekaj na wezwanie do rejestracji.
Następnie przejdziesz do ewidencji, w której odpowiesz na kilka ogólnych pytań.
Kolejnym krokiem jest komisja lekarska – ankieta, wywiad z psychologiem oraz badania: pomiar wzrostu, wagi, ciśnienia, badanie wzorku, osłuchanie płuc, sprawdzanie kręgosłupa.
Po badaniach otrzymasz zaświadczenie o stawieniu się do kwalifikacji wojskowej, o uregulowanym stosunku do służby wojskowej oraz o orzeczonej zdolności do służby wojskowej (możesz przedstawić je w szkole lub w pracy jako usprawiedliwienie nieobecności). Nie otrzymasz natomiast książeczki wojskowej.
Sprawdź film o kwalifikacji wojskowej!
Kwalifikacja wojskowa – co warto o niej wiedzieć?
Część młodych osób może obawiać się wezwania na kwalifikację wojskową. Warto jednak wiedzieć, że kwalifikacja wojskowa, a nawet otrzymanie kategorii A, nie jest równoznaczne z koniecznością odbycia służby wojskowej.
Kwalifikacja wojskowa ma na celu ewidencję i określenie możliwości fizycznych i psychicznych do pełnienia służby wojskowej osób, które zgodnie ze stanem prawnym mogą taką służbę pełnić.
Pamiętaj, jeżeli nie możesz stawić się na kwalifikacji, powiadom o tym organ właściwy terenowo (wójta, burmistrza, prezydenta miasta). Nieuzasadnione niestawienie się może skutkować nałożeniem grzywny, a nawet przymuszonym doprowadzaniem przez policję.
Odmowa przedstawienia wymaganych dokumentów lub odmowa poddania się badaniom podlegają karze grzywny lub ograniczenia wolności.
Bibliografia:
