Sygnały alarmowe w Polsce - co oznaczają?

System sygnałów alarmowych służy ostrzeganiu i informowaniu ludności o niebezpieczeństwach mogących wystąpić na terenie Polski. W naszym kraju funkcjonuje kilka ich rodzajów, które dla wielu osób mogą być trudne do rozpoznania.

W tym artykule omówimy rodzaje sygnałów alarmowych i alarmów w Polsce oraz przybliżymy charakterystyczne cechy, dzięki którym będziesz w stanie je rozpoznać w razie wystąpienia zagrożenia.

Czym są sygnały alarmowe i przed czym nas ostrzegają?

Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze (uprzedzenia) są kluczowymi elementami systemu bezpieczeństwa Polski. Ich podstawową funkcją jest ostrzeganie przed różnego rodzaju zagrożeniami oraz powiadamianie o działaniach, które obywatel powinien podjąć w sytuacjach kryzysowych.

Sygnały i komunikaty informują o konkretnym zagrożeniu. Wymagana jest ich powszechna znajomość oraz odpowiednia reakcja społeczeństwa. W czasie, w którym dojdzie do skażenia lub sytuacji kryzysowej wywołanej katastrofą naturalną, awarią techniczną, działaniami terrorystycznymi lub wojennymi, ludność na zagrożonym obszarze informowana będzie poprzez sygnały alarmowe.

Natomiast w przypadku ryzyka wystąpienia zagrożenia związanego ze skażeniem, zakażeniem czy klęską żywiołową, ludność powiadamia się poprzez komunikaty ostrzegawcze (uprzedzenia).

Metody alarmowania o zagrożeniach w Polsce (sygnały alarmowe)

Jak już wspomnieliśmy, alarmy w Polsce mogą zostać ogłoszone np. za pomocą sygnałów alarmowych. Wyróżnia się trzy metody alarmowania o zagrożeniach:

• wizualny sygnał alarmowy (znak żółty w kształcie trójkąta lub w uzasadnionych przypadkach innej figury geometrycznej),

• akustyczny sygnał alarmowy (najczęściej emitowany przez lokalne syreny na przykład znajdujące się w remizach strażackich),

• komunikat emitowany przez środki masowego przekazu (na przykład lokalne stacje telewizyjne lub rozgłośnie radiowe).

Warto wiedzieć, że alarm może również zostać ogłoszony przez bicie w dzwony, dźwięki klaksonów samochodowych, ulotki lub wiadomości SMS.

Pamiętaj:

• Alarm ogłaszany jest jedynie w sytuacji, w której wystąpiło zagrożenie - jednym z przykładów jest alarm powietrzny.

• Komunikaty ostrzegawcze (uprzedzenia) o możliwości wystąpienia zagrożenia przekazywane są w przypadku, kiedy istnieje takie ryzyko.

Ogłoszenie alarmu

Warto wiedzieć, że w Polsce obowiązuje jeden sposób ogłoszenia alarmu, niezależnie od występującego zagrożenia.

Alarm może zostać ogłoszony na przykład w sytuacji, w której nastąpiło zagrożenie atakiem środkami napadu z powietrza - alarm powietrzny (lotniczy, przeciwlotniczy). W przypadku innych zagrożeń takich jak: atak terrorystyczny, zmasowany atak bombowy lub innych sposób ogłaszania i odwołania alarmu wygląda w ten sam sposób (zmienia się jedynie nazwa rodzaju alarmu).

Sposób ogłoszenia alarmu
Czynność	Sygnał akustyczny	Komunikat wygłaszany trzykrotnie	Wizualny sygnał
Ogłoszenie alarmu	Modulowany dźwięk syreny emitowany przez 3 minuty, w stosunku 3:1 (3 sekundy dźwięku, 1 sekunda przerwy)	“Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm (podać przyczynę, rodzaj i inne niezbędne informacje) ............ dla ............................”	W uzasadnionych przypadkach inna figura geometryczna
Odwołanie alarmu	Ciągły dźwięk syreny przez 3 minuty	“Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm (podać przyczynę, rodzaj i inne niezbędne informacje) ............ dla ............................”	brak

Co robić po ogłoszeniu alarmu?

Jeżeli usłyszysz sygnał alarmowy emitowany przez syreny, nie wpadaj w panikę. Upewnij się, że nie zostały ogłoszone ćwiczenia (ludność lokalna jest powiadamiana z wyprzedzeniem o ćwiczeniach).

Kroki, które powinieneś wykonać po ogłoszeniu alarmu to:

• włącz radio lub telewizję na lokalnej stacji radiowej/telewizyjnej (z powodu ryzyka wystąpienia przerwy w dostawie prądu warto zaopatrzyć się w radio alarmowe),

• wysłuchaj komunikatu i postępuj zgodnie z poleceniami,

• sprawdź miejsca pobytu domowników i bliskich osób – powiadom ich o niebezpieczeństwie,

• jeżeli jesteś poza domem skontaktuj się z bliskimi – poinformuj o miejscu pobytu oraz sposobie kontaktowania się,

• stosuj się do poleceń służb,

• zachowaj spokój, nie wpadaj w panikę.

Komunikaty ostrzegawcze o możliwości wystąpienia zagrożenia

Komunikaty ostrzegawcze, czyli uprzedzenia o ryzyku wystąpienia zagrożenia, przekazywane są, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie co do zagrożenia skażeniem, zakażeniem lub na skutek katastrofy naturalnej.

Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami

Skażenie (promieniotwórcze, biologiczne, chemiczne) może nastąpić na skutek różnych czynników np. takich jak: awarie w elektrowniach jądrowych, szpitalach, laboratoriach, zakładach przemysłowych czy przy transporcie substancji niebezpiecznych. Ogłoszenie i odwołanie uprzedzenia o możliwości wystąpienia skażenia wygląda następująco:

Jak postępować w przypadku ryzyka wystąpienia skażenia?

Jeżeli usłyszałeś w środkach masowego przekazu uprzedzenie o skażeniu, wykonaj następujące czynności:

• postępuj zgodnie z zaleceniami podawanymi w komunikatach,

• wykonuj polecenia służb,

• wyłącz urządzenia gazowe oraz elektryczne,

• zamknij okna i opuść mieszkanie – udaj się we wskazane miejsce/ we wskazanym kierunku podanym przez służby,

• zabierz: dokumenty, zapas żywności, środki ochrony przed skażeniami i środki opatrunkowe, latarkę, koc, radio na baterię (warto przygotować plecak ewakuacyjny*),

• jeżeli nie zdążyłeś opuścić mieszkania uszczelnij pomieszczenia (drzwi, okna),

• jeżeli jesteś w miejscu publicznym – stosuj się do poleceń służb, pamiętaj o zabezpieczeniu dróg oddechowych, twarzy i skóry,

• unikaj kontaktu z przedmiotami pozostawionymi na zewnątrz.

*Sprawdź, jak przygotować plecak ewakuacyjny w naszej poradzie “Plecak ewakuacyjny preppersa – jak go spakować?”

Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami

Ryzyko zakażeń może wystąpić między innymi przy epidemii lub pandemii – tak jak w przypadku światowej pandemii wirusa SARS-CoV-2 (Coronawirus). Choć społeczeństwo ma już doświadczenie, warto sobie przypomnieć sposób ogłaszania komunikatu o zakażeniu:

Jak się zachować po ogłoszeniu uprzedzenia o zakażeniu?

Jeżeli ogłoszono uprzedzenie o zakażeniu, włącz radio lub telewizję na lokalnej stacji radiowej lub telewizyjnej, zapoznaj się z zaleceniami organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i stosuj się do nich.

Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska

W przypadku klęsk żywiołowych (na przykład powodzi, pożarów, anomalii meteorologicznych) obecnie najczęstszą formą powiadamiania i ostrzegania ludności jest wiadomość SMS wysyłana przez RCB. Warto jednak mieć wiedzę o sposobie ogłoszenia uprzedzenia w bardziej tradycyjnej formie:

Przy wystąpieniu zagrożenia związanego z klęskami żywiołowymi postępuj zgodnie z zaleceniami służb - włącz odbiornik i nastaw na lokalną rozgłośnię radiową lub stację telewizyjną. Może być konieczne między innymi: zabezpieczenie przedmiotów na balkonach, podwórkach, zabezpieczenie zwierząt (w tym hodowlanych) czy ewakuacja.

Stopnie alarmowe w Polsce

Oprócz alarmów o zagrożeniach i uprzedzeń o możliwości ich wystąpienia warto także zapoznać się ze stopniami alarmowymi. Stopnie alarmowe sugerują charakter i ryzyko wystąpienia danego zagrożenia. W Polsce wyróżniamy stopnie alarmowe oraz stopnie alarmowe CRP.

Stopnie alarmowe i stopnie alarmowe CRP wprowadza Prezes Rady Ministrów w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych i szefem ABW (Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego). W sprawach niecierpiących zwłoki za wprowadzenie odpowiada jedynie minister właściwy ds. wewnętrznych w porozumieniu z szefem ABW, informując o tym niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów.

Stopień alarmowy i stopień alarmowy CRP może zostać wprowadzony na całym terytorium państwa lub w jego części bądź dotyczyć jedynie określonych obiektów. W odniesieniu do osób, instytucji i infrastruktury państwowej poza granicami RP stopień jest wprowadzany, jeżeli zagrożenie może dotyczyć wymienionych osób i jednostek.

Stopnie alarmowe i stopnie alarmowe CRP

Stopnie alarmowe wprowadzanie są w przypadku zagrożenia wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym lub w przypadku wystąpienia takiego zdarzenia.

Stopień alarmowy CRP jest wprowadzany, jeżeli zachodzi zagrożenie wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym, które dotyczy systemów teleinformatycznych organów administracji publicznej bądź infrastruktury krytycznej państwa lub w przypadku wystąpienia takiego zagrożenia.

W Polsce obowiązują cztery stopnie alarmowe:

Stopień pierwszy – ALFA

Pierwszy stopień alarmowy ALFA może zostać wprowadzony, kiedy uzyskano informację o możliwości wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym, którego zakres i rodzaj nie jest możliwy do przewidzenia.

Stopień drugi – BRAVO

Drugi stopień alarmowy BRAVO wprowadza się w sytuacji, kiedy zachodzi zwiększone i przewidywalne zagrożenie terrorystyczne, jednak nie określono dokładnego celu ataku.

Stopień trzeci – CHARLIE

Stopień CHARLIE może być wprowadzony, jeżeli:

• wystąpiło zdarzenie potwierdzające prawdopodobny cel ataku terrorystycznego, który godzi w bezpieczeństwo/porządek publiczny lub bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej albo bezpieczeństwo innego państwa bądź organizacji międzynarodowej, co stwarza potencjalne zagrożenie dla państwa,

• uzyskano wiarygodne i potwierdzone informacje o planowanym ataku terrorystycznym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

• uzyskano wiarygodne i potwierdzone informacje o planowanym ataku terrorystycznym, którego skutki mogą dotknąć obywateli RP przebywających poza granicami państwa; lub zagranicznych polskich instytucji albo zagranicznej polskiej infrastruktury.

Stopień czwarty – DELTA

Najwyższy, czwarty stopień alarmowy DELTA wprowadza się w sytuacji:

• wystąpienia ataku terrorystycznego, który powoduje: zagrożenie bezpieczeństwa/porządku publicznego lub zagrożenie bezpieczeństwa RP albo zagrożenie innego państwa czy organizacji międzynarodowej, co stanowi zagrożenie dla RP,

• uzyskania informacji wskazujących na zaawansowane przygotowania do przeprowadzenia ataku terrorystycznego na terytorium RP*,

• uzyskania informacji wskazujących na zaawansowane przygotowania do przeprowadzenia ataku terrorystycznego na polskich obywateli, instytucje lub infrastrukturę poza granicami państwa*.

*Uzyskane informacje muszą wskazywać na nieuchronność ataku terrorystycznego.

Stopnie alarmowe ogłoszono w Polsce podczas między innymi:

• Szczytu NATO 2016 w Warszawie – na obszarze stolicy wprowadzono stopień alarmowy ALFA.

• 31. Światowych Dni Młodzieży w 2016 w Krakowie – na całym terytorium państwa wprowadzono stopień alarmowy ALFA.

• Dynamicznej sytuacji geopolitycznej w Ukrainie i wzmożonego ruchu na granicy w 2022 roku wprowadzono w województwach lubelskim oraz podkarpackim stopień alarmowy BRAVO.

Stopnie alarmowe CRP wprowadzono w Polsce podczas między innymi:

• Wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 wprowadzono na całym terytorium stopień alarmowy BRAVO-CRP.

• Szczytu Cyfrowego ONZ – IGF 2021 w Katowicach wprowadzono na całym terytorium RP stopień alarmowy ALFA-CRP.

• Napiętej sytuacji w regionie w 2022 roku po raz pierwszy na terytorium całego państwa wprowadzono stopień alarmowy CHARLIE-CRP.

Sygnały alarmowe w Polsce – o czym warto pamiętać?

Najważniejszą kwestią w przypadku ogłoszenia alarmu lub uprzedzenia o możliwości wystąpienia zagrożenia jest unikanie paniki. Pamiętaj, aby śledzić komunikaty przekazywane przez służby – z komunikatów uzyskasz informacje o aktualnym stanie rozwoju sytuacji, a także o krokach, które należy podjąć.

Warto także wcześniej przygotować się na ewentualną ewakuację, aby w razie konieczności opuszczenia mieszkania lub domu mieć pewność, że masz przy sobie wszystko, czego potrzebujesz, a sam proces przebiegł sprawnie.