Sygnały alarmowe w Polsce oraz komunikaty ostrzegawcze – co oznaczają? - Porady

System sygnałów alarmowych służy ostrzeganiu i informowaniu ludności o niebezpieczeństwach mogących wystąpić na terenie Polski. W naszym kraju funkcjonuje kilka ich rodzajów, które dla wielu osób mogą być trudne do rozpoznania.

W tym artykule omówimy rodzaje sygnałów alarmowych, alarmów i komunikatów ostrzegawczych w Polsce oraz przybliżymy charakterystyczne cechy, dzięki którym będziesz w stanie je rozpoznać w razie wystąpienia zagrożenia.

Czym są sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze?

Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze (inaczej uprzedzenia) są kluczowymi elementami systemu bezpieczeństwa Polski. Ich podstawową funkcją jest ostrzeganie przed różnego rodzaju zagrożeniami oraz powiadamianie o działaniach, które obywatel powinien podjąć w sytuacjach kryzysowych.

Sygnał alarmowy – to m.in syreny i inne środki do natychmiastowego informowania ludności o realnym zagrożeniu. Nakazuje podjęcie działań ochronnych. Uruchamia się, gdy istnieje realne zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, np. w przypadku skażenia, katastrofy naturalnej, awarii technicznej, działań terrorystycznych lub wojennych.

Komunikat ostrzegawczy – to informacja o możliwości wystąpienia zagrożenia. Daje czas na przygotowanie oraz zachowanie ostrożności w sytuacjach, gdy może wystąpić skażenie, zakażenie czy też klęska żywiołowa. Jego głównym celem jest poinformowanie mieszkańców o ryzyku zagrożenia, zanim będzie konieczne ogłoszenie alarmu. Komunikaty ostrzegawcze mogą być przekazywane poprzez radio, telewizję, prasę, Internet, media społecznościowe czy też alerty RCB.

Pamiętaj:

Alarm ogłaszany jest jedynie w sytuacji, w której wystąpiło zagrożenie - jednym z przykładów jest alarm powietrzny.
Komunikaty ostrzegawcze o możliwości wystąpienia zagrożenia przekazywane są w przypadku, kiedy istnieje takie ryzyko.

Jak rozpoznać i reagować na sygnał alarmowy?

Warto wiedzieć, że w Polsce obowiązuje jeden sposób ogłoszenia alarmu, niezależnie od występującego zagrożenia.

Alarm może zostać ogłoszony na przykład w sytuacji, w której nastąpiło zagrożenie atakiem środkami napadu z powietrza - alarm powietrzny (lotniczy, przeciwlotniczy). W przypadku innych zagrożeń takich jak: atak terrorystyczny, zmasowany atak bombowy lub innych sposób ogłaszania i odwołania alarmu wygląda w ten sam sposób (zmienia się jedynie nazwa rodzaju alarmu).

Sposób ogłoszenia alarmu
Czynność	Sygnał akustyczny	Komunikat wygłaszany trzykrotnie przez środki masowego przekazu (TV, radio, Internet)	Wizualny sygnał
Ogłoszenie alarmu	Modulowany dźwięk syreny emitowany przez 3 minuty, w stosunku 3:1 (3 sekundy dźwięku, 1 sekunda przerwy)	“Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm (podać przyczynę, rodzaj i inne niezbędne informacje) ............ dla ............................”	Trójkątny żółty znak. W uzasadnionym przypadku inny znak ostrzegawczy.
Odwołanie alarmu	Ciągły dźwięk syreny przez 3 minuty	“Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm (podać przyczynę, rodzaj i inne niezbędne informacje) ............ dla ............................”	brak

Co robić po ogłoszeniu alarmu?

Jeżeli usłyszysz sygnał alarmowy emitowany przez syreny, nie wpadaj w panikę. Upewnij się, że nie zostały ogłoszone ćwiczenia (ludność lokalna jest powiadamiana z wyprzedzeniem o ćwiczeniach).

Kroki, które powinieneś wykonać po ogłoszeniu alarmu to:

włącz radio lub telewizję na lokalnej stacji radiowej/telewizyjnej (z powodu ryzyka wystąpienia przerwy w dostawie prądu warto zaopatrzyć się w radio alarmowe),
wysłuchaj komunikatu i postępuj zgodnie z poleceniami,
sprawdź miejsca pobytu domowników i bliskich osób – powiadom ich o niebezpieczeństwie,
jeżeli jesteś poza domem skontaktuj się z bliskimi – poinformuj o miejscu pobytu oraz sposobie kontaktowania się,
stosuj się do poleceń służb,
zachowaj spokój, nie wpadaj w panikę.

O jakim zagrożeniu informują komunikaty ostrzegawcze?

Komunikaty ostrzegawcze to informacje o możliwym wystąpieniu zagrożenia, przekazywane, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie skażenia, zakażenia lub zagrożenia wynikającego z katastrofy naturalnej. Mogą być również wydawane w sytuacjach takich jak silne burze czy inne niebezpieczne zjawiska pogodowe.

Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniem

Skażenie (promieniotwórcze, biologiczne, chemiczne) może nastąpić na skutek różnych wydarzeń np. takich jak: awarie w elektrowniach jądrowych, szpitalach, laboratoriach, zakładach przemysłowych czy przy transporcie substancji niebezpiecznych. Ogłoszenie i odwołanie uprzedzenia o możliwości wystąpienia skażenia wygląda następująco:

Sposób ogłoszenia uprzedzenia o skażeniu
Czynność	Sygnał akustyczny	Komunikat wygłaszany trzykrotnie przez środki masowego przekazu (TV, radio, Internet)	Wizualny sygnał
Ogłoszenie uprzedzenia	brak	“Uwaga! Uwaga! Osoby znajdujące się na terenie .................. około godz. ..... min. ..... może nastąpić skażenie................................. (rodzaj skażenia) w kierunku .......................”	brak
Odwołanie uprzedzenia	brak	“Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (rodzaj skażenia) dla ..................”	brak

Jeżeli usłyszałeś w środkach masowego przekazu uprzedzenie o skażeniu, wykonaj następujące czynności:

postępuj zgodnie z zaleceniami podawanymi w komunikatach,
wykonuj polecenia służb,
wyłącz urządzenia gazowe oraz elektryczne,
zamknij okna i opuść mieszkanie – udaj się we wskazane miejsce/ we wskazanym kierunku podanym przez służby,
zabierz: dokumenty, zapas żywności, środki ochrony przed skażeniami i środki opatrunkowe, latarkę, koc, radio na baterię (warto przygotować plecak ewakuacyjny*),
jeżeli nie zdążyłeś opuścić mieszkania uszczelnij pomieszczenia (drzwi, okna),
jeżeli jesteś w miejscu publicznym – stosuj się do poleceń służb, pamiętaj o zabezpieczeniu dróg oddechowych, twarzy i skóry,
unikaj kontaktu z przedmiotami pozostawionymi na zewnątrz.

*Sprawdź, jak przygotować plecak ewakuacyjny w naszej poradzie “Plecak ewakuacyjny preppersa – jak go spakować?”

Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami

Ryzyko zakażeń może wystąpić między innymi przy epidemii lub pandemii – tak jak w przypadku światowej pandemii wirusa SARS-CoV-2 (Coronawirus). Choć społeczeństwo ma już doświadczenie, warto sobie przypomnieć sposób ogłaszania komunikatu o zakażeniu:

Sposób ogłoszenia uprzedzenia o zakażeniu
Czynność	Sygnał akustyczny	Komunikat wygłaszany trzykrotnie przez środki masowego przekazu (TV, radio, Internet)	Wizualny sygnał
Ogłoszenie uprzedzenia	brak	Formę i treść komunikatu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami ustalają organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej.	brak
Odwołanie uprzedzenia	brak	“Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (rodzaj zakażenia) dla ...................”	brak

Jeżeli ogłoszono uprzedzenie o zakażeniu, włącz radio lub telewizję na lokalnej stacji radiowej lub telewizyjnej, zapoznaj się z zaleceniami organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i stosuj się do nich.

Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska

W przypadku klęsk żywiołowych (na przykład powodzi, pożarów, anomalii meteorologicznych) obecnie najczęstszą formą powiadamiania i ostrzegania ludności jest wiadomość SMS wysyłana przez RCB. Warto jednak mieć wiedzę o sposobie ogłoszenia uprzedzenia w bardziej tradycyjnej formie:

Sposób ogłoszenia uprzedzenia o klęskach żywiołowych i zakażeniu środowiska
Czynność	Sygnał akustyczny	Komunikat wygłaszany trzykrotnie przez środki masowego przekazu (TV, radio, Internet)	Wizualny sygnał
Ogłoszenie uprzedzenia	brak	"Informacja o zagrożeniu i sposobie postępowania mieszkańców ................... (rodzaj zagrożenia, spodziewany czas wystąpienia i wytyczne dla mieszkańców)."	brak
Odwołanie uprzedzenia	brak	“Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (rodzaj klęski) dla ..................”	brak

Przy wystąpieniu zagrożenia związanego z klęskami żywiołowymi postępuj zgodnie z zaleceniami służb - włącz odbiornik i nastaw na lokalną rozgłośnię radiową lub stację telewizyjną. Może być konieczne między innymi: zabezpieczenie przedmiotów na balkonach, podwórkach, zabezpieczenie zwierząt (w tym hodowlanych) czy ewakuacja.

Stopnie alarmowe w Polsce - jakie są i co oznaczają?

Oprócz alarmów o zagrożeniach i uprzedzeń o możliwości ich wystąpienia warto także zapoznać się ze stopniami alarmowymi. Stopnie alarmowe sugerują charakter i ryzyko wystąpienia danego zagrożenia. W Polsce wyróżniamy stopnie alarmowe oraz stopnie alarmowe CRP.

Stopnie alarmowe i stopnie alarmowe CRP wprowadza Prezes Rady Ministrów w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych i szefem ABW (Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego). W sprawach niecierpiących zwłoki za wprowadzenie odpowiada jedynie minister właściwy ds. wewnętrznych w porozumieniu z szefem ABW, informując o tym niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów.

Stopień alarmowy i stopień alarmowy CRP może zostać wprowadzony na całym terytorium państwa lub w jego części bądź dotyczyć jedynie określonych obiektów. W odniesieniu do osób, instytucji i infrastruktury państwowej poza granicami RP stopień jest wprowadzany, jeżeli zagrożenie może dotyczyć wymienionych osób i jednostek.

Stopnie alarmowe i stopnie alarmowe CRP

Stopnie alarmowe wprowadzanie są w przypadku zagrożenia wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym lub w przypadku wystąpienia takiego zdarzenia.

Stopień alarmowy CRP jest wprowadzany, jeżeli zachodzi zagrożenie wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym, które dotyczy systemów teleinformatycznych organów administracji publicznej bądź infrastruktury krytycznej państwa lub w przypadku wystąpienia takiego zagrożenia.

W Polsce obowiązują cztery stopnie alarmowe:

Stopień pierwszy – ALFA

Pierwszy stopień alarmowy ALFA może zostać wprowadzony, kiedy uzyskano informację o możliwości wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym, którego zakres i rodzaj nie jest możliwy do przewidzenia.

Stopień drugi – BRAVO

Drugi stopień alarmowy BRAVO wprowadza się w sytuacji, kiedy zachodzi zwiększone i przewidywalne zagrożenie terrorystyczne, jednak nie określono dokładnego celu ataku.

Stopień trzeci – CHARLIE

Stopień CHARLIE może być wprowadzony, jeżeli:

wystąpiło zdarzenie potwierdzające prawdopodobny cel ataku terrorystycznego, który godzi w bezpieczeństwo/porządek publiczny lub bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej albo bezpieczeństwo innego państwa bądź organizacji międzynarodowej, co stwarza potencjalne zagrożenie dla państwa,
uzyskano wiarygodne i potwierdzone informacje o planowanym ataku terrorystycznym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uzyskano wiarygodne i potwierdzone informacje o planowanym ataku terrorystycznym, którego skutki mogą dotknąć obywateli RP przebywających poza granicami państwa; lub zagranicznych polskich instytucji albo zagranicznej polskiej infrastruktury.

Stopień czwarty – DELTA

Najwyższy, czwarty stopień alarmowy DELTA wprowadza się w sytuacji:

wystąpienia ataku terrorystycznego, który powoduje: zagrożenie bezpieczeństwa/porządku publicznego lub zagrożenie bezpieczeństwa RP albo zagrożenie innego państwa czy organizacji międzynarodowej, co stanowi zagrożenie dla RP,
uzyskania informacji wskazujących na zaawansowane przygotowania do przeprowadzenia ataku terrorystycznego na terytorium RP*,
uzyskania informacji wskazujących na zaawansowane przygotowania do przeprowadzenia ataku terrorystycznego na polskich obywateli, instytucje lub infrastrukturę poza granicami państwa*.

*Uzyskane informacje muszą wskazywać na nieuchronność ataku terrorystycznego.

Stopnie alarmowe ogłoszono w Polsce podczas między innymi:

Szczytu NATO 2016 w Warszawie – na obszarze stolicy wprowadzono stopień alarmowy ALFA.
31. Światowych Dni Młodzieży w 2016 w Krakowie – na całym terytorium państwa wprowadzono stopień alarmowy ALFA.
Dynamicznej sytuacji geopolitycznej w Ukrainie i wzmożonego ruchu na granicy w 2022 roku wprowadzono w województwach lubelskim oraz podkarpackim stopień alarmowy BRAVO.

Stopnie alarmowe CRP wprowadzono w Polsce podczas między innymi:

Wyborów do Parlamentu Europejskiego w 2019 wprowadzono na całym terytorium stopień alarmowy BRAVO-CRP.
Szczytu Cyfrowego ONZ – IGF 2021 w Katowicach wprowadzono na całym terytorium RP stopień alarmowy ALFA-CRP.
Napiętej sytuacji w regionie w 2022 roku po raz pierwszy na terytorium całego państwa wprowadzono stopień alarmowy CHARLIE-CRP.

Sygnały alarmowe w Polsce – o czym warto pamiętać?

Najważniejszą kwestią w przypadku ogłoszenia alarmu lub uprzedzenia o możliwości wystąpienia zagrożenia jest unikanie paniki. Pamiętaj, aby śledzić komunikaty przekazywane przez służby – z komunikatów uzyskasz informacje o aktualnym stanie rozwoju sytuacji, a także o krokach, które należy podjąć.

Warto także wcześniej przygotować się na ewentualną ewakuację, aby w razie konieczności opuszczenia mieszkania lub domu mieć pewność, że masz przy sobie wszystko, czego potrzebujesz, a sam proces przebiegł sprawnie.