Lunety - charakterystyka, podstawowe informacje

Lunety to dość skomplikowane w budowie urządzenie i trudno się połapać w jego budowie - zwłaszcza na początku. Dlatego w tym poradniu wyjaśniamy, kiedy przydaje się luneta oraz jak odczytywać niektóre parametry. Dowiesz się, czym jest paralaksa, pole widzenia, o co chodzi z wypełnianiem azotem oraz jak właściwie zamontować lunetę na wiatrówce. Powiemy także, dlaczego ważne jest zwracanie uwagi na odporność na odrzut. Zapraszamy do poradnika.

Po co celownik optyczny (luneta)?

Konstrukcja oka pozwala widzieć ostro tylko te przedmioty, które znajdują się w tej samej odległości od obserwatora. Praktycznie niemożliwy staje się wyraźny, jednoczesny obraz szczerbinki, muszki i celu. Podczas celowania następuje zjawisko dostrajania oka do każdego z tych elementów, następnie próba zebrania ich w jeden wyraźny obraz, który i tak nie będzie maksymalnie wyraźny. Problem ten jest jeszcze większy w przypadku osób noszących okulary. W tym przypadku jedynym rozwiązaniem staje się właśnie luneta. Znacznie upraszcza ona proces celowania. Strzelec musi zgrać tylko krzyż celowniczy z celem, a dodatkowo cel jest powiększony przez układ optyczny.

Co to jest pole widzenia?

Pole widzenia (field of view) to obejmowana przez lunetę szerokość widzianego obszaru, znajdującego się w pewnej odległości. Z reguły podawana w metrach lub stopach na 100 metrów lub Jardów. Ważna jest zależność pola widzenia od powiększenia instrumentu. Im powiększenie większe tym pole widzenia jest węższe.

Co to jest sprawność lunety/lornetki?

Sprawność układu optycznego, jakimi są lunety i lornetki, zwana fachowo Liczbą Zmierzchową. Jest to wielkość określająca sprawność lunety/lornetki w warunkach słabego oświetlenia. Można ją bardzo prosto obliczyć. Jest to pierwiastek kwadratowy iloczynu powiększenia i średnicy obiektywu. Im liczba, która jest wynikiem tego działania, jest wyższa tym obraz uzyskany przez układ optyczny będzie lepszy. I tak lornetka o parametrach 10 × 50, której liczba zmierzchowa wynosi 22,5 będzie lepiej sprawdzać się w warunkach słabego oświetlenia niż lornetka 6 × 30, której liczba zmierzchowa wynosi 13,4.

Po co suchy azot?

Suchy azot, wypełniający tubus lunety/lornetki zapobiega zaparowaniu szkieł układu optycznego od środka. Takie zjawisko często zachodzi, kiedy sprzęt optyczny przenoszony jest w szybkim tempie między otoczeniami o dużej różnicy temperatur np. z rozgrzanego samochodu na powietrze, zwłaszcza zimą lub o poranku. Kiedy szkła są zaparowane od środka układ jest przez chwilę bezużyteczny. Azot zastępuje powietrze w tubusie i eliminuje tego typu zjawisko.

Błąd paralaksy. Co to za zjawisko?

Przykładając oko do okularu lunety, rzadko zdarza się, by oś oka nakładała się na oś lunety. Kiedy obie osie nie pokrywają się, przestrzeliny na celu będą nieznacznie odchylone od punktu celowania. Spowodowane jest to większą lub mniejszą odległością od celu, niż ta, na którą ustawiona jest luneta. Przy typowych lunetach myśliwskich nie ma to wielkiego znaczenia, dlatego paralaksa w tych instrumentach ustawiona jest na cel oddalony o 90-100 m. Jednak przy strzelaniu precyzyjnym np.: z broni pneumatycznej, czy varmintowe strzelania myśliwskie (polowanie na szkodniki i małe zwierzęta ze znacznych odległości) zjawisko błędu paralaksy będzie bardzo istotne, dlatego wiele lunet ma możliwość regulacji paralaksy. Najczęściej w postaci pierścienia na obiektywie bądź pokrętła na wieży regulacyjnej. Jednak, aby skutecznie wykorzystać taką opcję, należy dość dobrze oszacować odległość od celu.

MOA? Co to jest?

MOA to skrót od angielskiego pojęcia „Minute Of Angle” czyli minuta kątowa – jest to miara kąta. Ze strzeleckiego punktu widzenia jest to jednostka, którą określane jest przesunięcie punktu celowania przy obrocie pokrętła regulacji krzyża w pionie lub poziomie o jedno kliknięcie (charakterystyczny przeskok wynikły z indeksowania regulatorów ustawienia krzyża). Najbardziej precyzyjne lunety posiadają regulację nawet o 1/8 MOA, czyli ok.0.38 cm/100 m

Siatka celownicza (krzyż)

Siatka celownicza zwana również krzyżem to nazwa celownika umieszczonego w lunecie! Może on być zbudowany z różnego rodzaju belek, nitek, siatek i punktów umieszczonych w lunecie i widocznych podczas patrzenia przez nią. Podczas celowania ostrze grota lub krzyż nitek kieruje się odpowiednio na cel. Poziome lub pionowe belki, punkty, dodatkowe siatki stanowią elementy pomocnicze przy celowaniu. Mogą być wyznacznikiem odległości, opadu itp itd.

W ostatnich latach zostało zaprojektowanych wiele nowych siatek celowniczych. Jednak najbardziej popularne pozostają proste krzyże takie jak: Niemiecki, 30/30, nr. 4 i nr4A, natomiast z siatek typowo balistycznych to: Mil-Dot, TDS, Ballistic.

Dla zainteresowanych tą tematyką przygotowaliśmy osobny artykuł o rodzajach siatek celowniczych.

Dlaczego odporność na odrzut jest taka ważna?

Układy optyczne, jakimi są celowniki, są urządzeniami bardzo delikatnymi, mnogość elementów tzn. Soczewki, pryzmaty, siatka celownicza, system podświetlenia, sprawia, że każdy wstrząs może być dla tego instrumentu zabójczy. Odporność na tego tupu uszkodzenia zapewnia dobrej jakości tubus oraz sposób zamontowania wszystkich elementów. Krzyż celowniczy oraz soczewki nie mogą się przesunąć, względem pozostałych elementów układu, w skutek odrzutu wynikłego z oddania strzału. Dopuszczalne jest przesunięcie o 0,005 mm. Przekłada się to na przesunięcie punktu trafienia o ok. 5 mm na 100m odległości od celu.

Jaka powinna być odległość okularu od oka?

Odstęp okularu od oka wyznacza parametr określany jako odstęp źrenicy wyjściowej, czyli maksymalna odległość od oka, w której obserwator nic nie traci z pola widzenia celownika.

Parametr ten, dla różnych producentów lunet waha się między 75 a 100 mm. Należy pamiętać, że osoby noszące okulary, albo używające broni w kalibrze magnum (lub i jedno i drugie) powinny zaopatrzyć się w celownik o jak największej wartości odstępu źrenicy wyjściowej

Jak najlepiej zamontować lunetę na broni?

• założyć celownik optyczny na szynę montażową, ale nie dokręcać obejm do końca,

• przyjąć najwygodniejszą pozycje strzelecką,

• przesunąć lunetę w tył lub w przód tak, aby widoczny był pełen obraz w okularze, a odległość oka od okularu nie była mniejsza niż ok. 80 mm,

• dokręcić obejmy na szynie montażowej.

Osoby stosujące kaliber Magnum w broni myśliwskiej lub noszące okulary powinny po ustawianiu odległości i uzyskaniu pełnego obrazu, przesunąć celownik o ok. 1,5 mm w przód. Strata na polu widzenia będzie minimalna, a oko będzie zabezpieczone przed uderzeniem lunetą podczas wystrzału. Strzelec uniknie tzw. „Francuskiego pocałunku”

Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą lunet.