Jak i czym rozpalić ogień w terenie?

Rozpalanie ognia to ważna umiejętność, która przyda się w różnych sytuacjach, np. na wyprawach outdoorowych, bushcraftowych czy w sytuacjach kryzysowych. Ognisko umożliwia między innymi ugotowanie ciepłego posiłku, zagotowanie wody na herbatę czy kawę lub ogrzanie się podczas chłodniejszych dni.

Jeśli jesteś fanem survivalu, bushcraftu lub zwykłego obozowania, to zachęcamy do przeczytania naszego artykułu. Znajdziesz w nim informacje o różnych technikach rozpalania ognia, przydatnych narzędziach, a także paliwie, układach stosów ogniskowych i kwestiach bezpieczeństwa związanych z używaniem otwartego ognia.

Zasady rozpalania ognia — co musisz wiedzieć

Jedną z istotnych kwestii przy rozpalaniu ognia w terenie jest znalezienie odpowiedniego miejsca na ognisko. Warto więc wiedzieć, w jakich miejscach możesz rozpalić ognisko, a w jakich nie.

Kwestie prawne rozpalania ognia – program “Zanocuj w lesie”

Prawo w Polsce zabrania rozpalania ognia w lasach i w odległości mniejszej niż 100 metrów od granicy lasu. Wyjątkiem od tego zakazu są specjalnie wyznaczone miejsca.

Warto w tym miejscu wspomnieć o pilotażowym programie Lasów Państwowych “Zanocuj w lesie”. Organizacja LP wyznaczyła obszar o powierzchni przekraczającej 600 tysięcy hektarów, która obejmuje łącznie 425 różnych nadleśnictw. Obszar ten jest dostępny dla pasjonatów bushcraftu i survivalu, którzy mogą legalnie przebywać na tych obszarach i cieszyć się obcowaniem z naturą. Jednakże z ogniem należy uważać. Jeśli chcemy rozpalić ognisko, to tylko w miejscach oznaczonych przez nadleśniczego. Mapę obszarów objętych programem znajdziesz na stronie internetowej Lasów Państwowych, możesz także skorzystać z aplikacji lub mapy Banku Danych o Lasach (BDL).

Przygotowanie miejsca na ognisko

Jeśli wiesz już, że w danym miejscu możesz legalnie używać ognia, to czas przygotować odpowiednie miejsce:

• Znajdź otwartą przestrzeń bez drzew, usuń ściółkę i wykop niewielki dół. Ściółkę dobrze jest także usunąć wokół wykopanego zagłębienia.
• Krawędź dołu obłóż kamieniami, które zminimalizują ryzyko rozprzestrzeniania się ognia.
• Od razu przygotuj w pobliżu opał i pojemnik z wodą, kupkę piachu lub ziemi do ugaszenia ogniska.

Wielkość i rodzaj ogniska

Kolejnym ważnym elementem bezpiecznego palenia ognia jest zwracanie uwagi na wysokość płomieni. Te nie powinny przekraczać wysokości 2 metrów. Fundamentalna zasada używania otwartego ognia – nigdy nie zostawiaj rozpalonego ognia bez opieki! Na wypadek różnych sytuacji miej pod ręką naładowany telefon lub inne urządzenie, przez które będziesz mógł wezwać pomoc.

Czym rozpalić ogień?

Poniżej przedstawiamy zarówno proste, współczesne sposoby na rozpalenie ogniska, jak również te tradycyjne, które przydadzą się w trudnych warunkach.

Rozpalanie ognia przy pomocy zapałek

Rozpalenie ogniska przy pomocy zapałek nie jest trudne, ale wymaga pewnych umiejętności, a także dobrych warunków pogodowych. Jeżeli jest sucho i bezwietrznie, to bez problemu użyjesz tradycyjnych zapałek. W innych okolicznościach mogą się jednak nie sprawdzić. Poniżej przedstawiamy różnego rodzaju zapałki, które zostały stworzone tak, aby sprostać większym wymaganiom niż modele tradycyjne.

• Zapałki sztormowe (morskie) – zapałki sztormowe palą się znacznie dłużej niż wersje klasyczne, a dodatkowo są wodoodporne i nie gasną szybko na wietrze (ważna uwaga: do zagaszenia zapałki sztormowej potrzebna jest woda).
• Zapałki survivalowe – zaletą zapałek survivalowych jest to, że z reguły nie wymagają draski, wystarczy potrzeć energicznie o jakąkolwiek szorstką powierzchnię.
• Zapałki wodoodporne – nieco mniej “zaawansowane” niż zapałki sztormowe, sprawdzą się w czasie deszczu, wiatru czy zamieci śnieżnej.
• Wieczna zapałka – nie jest typową zapałką, to połączenie zapalniczki, zapałki i krzesiwa. Wieczna zapałka ma knot, który stale jest zanurzony w benzynie, do jej rozpalenia wystarczy wyjąć zapałkę i potrzeć iskrownikiem o krzesiwo.

Rozpalanie ognia zapalniczką

Rozpalanie ognia zapalniczką jest procesem tak samo prostym, jak rozpalanie go zapałkami, ale mierzymy się tutaj z tymi samymi trudnościami. Standardowa zapalniczka może się okazać bezużyteczna w przypadku trudnych warunków atmosferycznych. Jakie zapalniczki sprawdzą się w terenie? Przyjrzymy się trzem rodzajom:

• Zapalniczka benzynowa — klasyczna zapalniczka benzynowa utrzymuje płomień nawet przy wietrznej pogodzie. W naszej ofercie znajdziesz jej ulepszoną wersję, czyli zapalniczkę survivalową. Jest to wodoodporna zapalniczka, którą wykonano z lekkiego aluminium lotniczego. W tej zapalniczce znajduje się gruby knot, który daje duży i jasny płomień. Zapalniczka survivalowa najczęściej wyposażona jest także w osłonę przeciwwiatrową.
• Zapalniczka plazmowa — tego rodzaju zapalniczka działa dzięki elektrodom, które wyzwalają łuki elektryczne. Model ten bez problemu poradzi sobie podczas ulewnych opadów deszczu, zawiei czy intensywnych opadów śniegu. W naszej ofercie dostępna jest między innymi zapalniczka plazmowa, która charakteryzuje się wzmocnioną obudową wykonaną z wytrzymałego i odpornego tworzywa. Jej matowa powierzchna gwarantuje pewny chwyt nawet mokrymi dłońmi. Zapalniczka plazmowa ładowana jest kablem micro-USB.
• Zapalniczka gazowa — to powszechny rodzaj zapalniczki, którą można zakupić w prawie każdym sklepie. Odmianą zapalniczki gazowej, jest zapalniczka żarowa. Ten rodzaj także wykorzystuje gaz, ale przed wytworzeniem płomienia, gaz miesza się z powietrzem, dzięki czemu płomień jest mocniejszy i stabilniejszy. Co istotne, taka zapalniczka będzie działała do wysokości około 3 000 metrów nad poziomem morza.

Krzesiwo do rozpalania ognia

Krzesiwa dzielą się na kilka rodzajów w zależności od materiału użytego do wykonania, mamy więc modele tradycyjne, ferrocytowe i magnezowe. Obecnie dużą popularnością cieszą się krzesiwa ferrocytowe. Do rozpalenia ognia za jego pomocą potrzebne jest krzesiwo i iskrownik. W celu rozpalenia ognia należy energicznie pocierać krzesiwem o iskrownik.

Chcesz się dowiedzieć więcej o krzesiwach? Zajrzyj do naszego artykułu: Co to jest krzesiwo i jak działa?

Jak rozpalić ogień bez niczego? Alternatywne sposoby

Znasz już narzędzia, dzięki którym w prosty sposób rozpalisz ogień. Co jednak zrobić, kiedy nie masz pod ręką żadnego z wymienionych przedmiotów? Przedstawiamy alternatywne sposoby na rozpalenie ognia.

Rozpalanie ognia patykami

Rozpalanie ognia patykami jest pierwotną techniką na wykrzesanie płomieni. Jednak rozpalenie ognia tym sposobem nie jest łatwe i wymaga wprawy. Polecamy więc korzystanie z zapałek, zapalniczek i krzesiw.

Przed rozpoczęciem rozpalania ognia należy przygotować miejsce ogniskowe i ułożyć w nim drewno. Do rozpalenia ognia tą techniką będziesz potrzebować dwóch patyków oczyszczonych z kory o długości około 10 do 20 cm, istotne, aby jeden z nich był dwa razy szerszy od drugiego. Zaostrz w stożek końcówkę węższego patyka, natomiast w szerszym wykonaj wgłębienie około 3 mm i długie na mniej więcej 5 cm. Przygotuj niewielką ilość suchej trawy lub na przykład papieru. Zaostrzony stożek umieść w zagłębieniu i zacznij energicznie pocierać. Pod wpływem tarcia wytwarza się wysoka temperatura, który umożliwia zapalenie się podpałki (przygotowanej wcześniej). Jeśli podpałka się zapali, powstanie żar, który należy umieścić w przygotowanym palenisku.

O alternatywnych i nietypowych sposobach na rozpalenie ognia piszemy też na naszym blogu: 9 nietypowych sposobów na rozpalenie ognia

Rodzaje stosów ogniskowych — jak zbudować ognisko?

Przy paleniu ogniska istotna jest nie tylko znajomość technik i narzędzi do rozpalenia ognia. Warto także mieć podstawową wiedzę o samych stosach ogniskowych. Poniżej znajdziesz informacje na temat kilku wybranych przez nas rodzajów.

Rodzaje stosów ogniskowych
Stożek (wigwam)		Stos stożkowy możesz wykorzystać do gotowania, ale znacznie lepiej się sprawdzi wtedy, gdy chcemy się szybko ogrzać. Stożek pali się szybko i oddaje dużo ciepła. Warto jednak pamiętać, że zużywa dużo opału. Do zbudowania wigwamu potrzebny będzie kołek, który należy wbić w centrum okręgu. Kołek obłóż na ziemi rozpałką. Następnie układaj gałęzie wokół centralnego kołka, tworząc stos. Pozostaw niewielki otwór od strony nawietrznej, który zapewni odpowiedni ciąg.
Studnia/Ognisko sygnalizacyjne		Studnia zapewnia dużo ciepła i światła za sprawą dobrego dopływu powietrza. Rdzeń ogniska to stożek, wokół którego układamy równej długości kawałki drewna na kształt skrzyni. Stos tego typu może zostać wykorzystany również jako ognisko sygnalizacyjne. Umieść na szczycie konstrukcji znaczną ilość zielonej trawy, liści lub gałęzi drzew iglastych. W ten sposób wytworzy się sporo gęstego dymu, który może zwrócić uwagę na przykład ratowników. Stały dopływ powietrza będzie podsycał dymienie, a ognisko nie zagaśnie. Warto pamiętać także, że międzynarodowym znakiem wzywania pomocy są trzy ogniska.
Piramida		Piramida jest podobnym stosem do studni, jednak każde kolejne piętro konstrukcji układamy z coraz krótszych kawałków drewna. Ognisko o stosie piramidowym pali się długo, co czyni ten układ dobrym wyborem na ognisko nocne.
Gwiazda		Gwiazda nazywana jest również stosem indiańskim. Przydatny stos, jeśli mamy do dyspozycji mało opału lub zależy nam na niewielkim ogniu. Sam ogień rozpalony jest w centrum paleniska, a grube kawałki drewna powinny jedynie żarzyć się na końcach najbliżej ognia. Jeśli potrzebujesz większego ognia, wystarczy dosunąć więcej kłód bliżej środka. Gwiazda przydaje się przy czuwaniu w nocy.
Ognisko długotrwałe		Do tego rodzaju stosu konieczne jest wykopanie płytkiego koryta w ziemi, ewentualnie możesz ułożyć dwie grube kłody, pozostawiając między nimi około 20 cm miejsca. Warto podłożyć pod kłody niewielkie patyki, aby zapewnić dopływ powietrza. Ognisko w tym układzie bardzo dobrze sprawdza się do gotowania.
Ognisko na piedestale		Jeśli obozujesz na podmokłym terenie, przydatną konstrukcją będzie ognisko na piedestale. Do ułożenia stosu warto znaleźć kilka płaskich kamieni, które odizolują ognisko od podłoża. Warto zwrócić uwagę, aby wybierać kamienie, które nie są zbyt porowate. Po ułożeniu kamieni wystarczy rozpalić na nich ognisko.

Rozpałka (podpałka) i opał

Rozpałka, nazywana także podpałką, jest łatwopalnym materiałem, który wykorzystywany jest przy rozpalaniu ognia. Stosowana jest do podpalenia stałych paliw, które do zapłonu wymagają wysokiej temperatury (jak drewno lub węgiel).

Podpałka musi być materiałem, który w krótkim czasie zajmie się ogniem. Jednym z najlepszych wyborów będą: sucha kora brzozy lub suche drewno żywiczne (z drzew iglastych). W roli rozpałki dobrze sprawdzą się także: wata, suche liście, sucha trawa, czy nawet chusteczki.

Możliwe jest znaczne ułatwienie sobie rozpalania ognia za pomocą gotowych rozpałek. Rozpałki mogą występować w różnych formach.

Możesz wybrać na przykładek podpałkę w formie niewielkiego fragmentu pnia sosnowego, który nasycony jest aż w 80% żywicą. Za pomocą noża należy odcinać niewielkie części podpałki. Innym rodzajem podpałki są patyczki sosnowe (na przykład z meksykańskiego gatunku Montezuma).

Podpałka może być również bawełnianym sznurkiem, który został nasączony woskiem parafinowym. Co ciekawe, taki rodzaj pali się stabilnie przez około 10 minut. Taki sam czas palenia wykazują zmielone bryłki wykonane z mieszanki z drewna sosnowego i wosku parafinowego. Więcej rodzajów rozpałek znajdziesz w naszej kategorii rozpałek.

Drewno na ognisko – jakie gatunki wybierać?

Opał, czyli paliwo, które będzie podtrzymywać Twoje ognisko także powinno być rozsądnie wybrane. Wybór ten jednak zależny jest od tego, jakiego rodzaju ognia potrzebujesz.

Drewno z drzew iglastych na ognisko

Drzewa iglaste bogate są w żywicę, dzięki której drewno szybko się rozpala. Jeżeli potrzebujesz mocnego płomienia, który rozjaśni okolicę, wybierz drewno z gatunków iglastych. Minusem tego typu drewna jest jego szybkie spalanie i wydzielanie znacznej ilości substancji smolistych. Odradzamy wybór iglaków, jeśli chcesz utrzymać długotrwałe ognisko na przykład do ugotowania posiłku.

Przykładowe gatunki: świerk, sosna.

Drewno z drzew liściastych na ognisko

Drewno z gatunków liściastych może być miękkie lub twarde, a każde z nich sprawdzi się do innego typu ogniska.

Drewno miękkie dosyć łatwo zajmuje się ogniem, jednak szybko się spala. Dobrze się sprawdzi na przykład do gotowania. Przykładowymi gatunkami są: brzoza, topola, wierzba, lipa.

Twarde drewno dłużej się rozpala, ale tym samym dłużej się pali. Warto je wybrać, kiedy potrzebujesz długotrwałego, stabilnego ogniska. Twarde drewno nie generuje znacznej ilości dymu, dlatego będzie dobrym wyborem pod ognisko do długiego gotowania. Warto wybierać takie gatunki jak: buk, grab, jesion, dąb.

Sprawdź też nasz film o różnych metodach i środkach do rozpalania ognia:

Środki do rozpalania ognia w sklepie Militaria.pl

Po lekturze tego artykułu powinieneś wiedzieć już, gdzie, jak i czym rozpalić ogień. Jeśli wybierasz się na wyprawę survivalową lub bushcraftową, jesteś harcerzem albo chcesz nauczyć się rozpalać ogień w każdej sytuacji i szukasz odpowiednich narzędzi – zajrzyj do asortymentu sklepu Militaria.pl. W naszej ofercie znajdziesz nie tylko wymienione w tym artykule zapałki, zapalniczki, krzesiwa i podpałki, lecz także cały potrzebny sprzęt do nocowania i obozowania w terenie.