Jak używać krzesiwa?

Prawidłowe korzystanie z krzesiwa niekiedy sprawia trudność nie tylko początkującym, lecz także bardziej doświadczonym miłośnikom outdooru. Zakup odpowiedniego narzędzia to tylko połowa sukcesu w drodze do rozpalania ognia — trzeba jeszcze nauczyć się nim odpowiednio posługiwać. W tym artykule objaśnimy, jak rozpalić ogień krzesiwem, a także wskażemy różne techniki poprawnego korzystania z tego narzędzia, tak aby było ono skuteczne oraz w pełni bezpieczne.

Krzesiwo jest zaliczane do podstawowych elementów wyposażenia EDC (Every Day Carry). Z jego pomocą można rozpalić np. kuchenkę gazową, turystyczną lub ognisko, które jest źródłem ciepła i umożliwia przygotowanie posiłku z dala od domu. Krzesiwo cenione jest przede wszystkim za niezawodność, żywotność i całkowitą odporność na przemoczenie. Wszystkie te cechy sprawiają, że doskonale sprawdzi się nie tylko podczas biwaków, lecz także w sytuacjach awaryjnych.

Rozpalanie ognia krzesiwem - jak rozpalić ognisko bez zapałek i zapalniczki?

Rozpalanie ognia bez pomocy zapałek i zapalniczki to jedna z fundamentalnych umiejętności, jaką powinien posiadać każdy entuzjasta wypraw bushcraftowych i survivalowych. W przeciwieństwie do zapałek czy zapalniczki krzesiwo działa nawet przy deszczowej i wietrznej pogodzie. Ponadto ilość rozpaleń przy pomocy jednego krzesiwa wynosi nawet kilka tysięcy, co czyni go znacznie trwalszym i bardziej żywotnym narzędziem w porównaniu do klasycznej zapalniczki. Dodatkowo jej działanie najczęściej jest uzależnione od gazu lub benzyny, których nie zawsze jesteśmy w stanie pozyskać, szczególnie z dala od domu czy cywilizacji.

Warto wiedzieć, że uzyskiwana poprzez ścieranie krzesiwa iskra ma temperaturę zbliżoną nawet do 3000°C, jednak samo krzesiwo nie jest źródłem płomienia i do rozpalenia ognia potrzebuje rozpałki (hubki). Jakiego rodzaju rozpałki najlepiej sprawdzą się przy rozpalaniu ognia krzesiwem? Jak rozpalić ognisko bez zapałek i zapalniczki?

Rodzaje rozpałek

Rozpałki możemy podzielić na sztuczne oraz naturalne. Niezależnie na którą się zdecydujemy, należy każdorazowo zwracać uwagę na to, aby była maksymalnie sucha, co pozwoli na szybkie uzyskanie płomienia. Dlatego przed podróżą rozpałkę należy odpowiednio zabezpieczyć przed przypadkowym przemoczeniem. Dobrą praktyką jest zapakowanie jej do np. woreczka strunowego, a w przypadku zawilgoconych rozpałek naturalnych - nosić blisko ciała.

Rozpałki sztuczne

Wybierając się na zaplanowaną wyprawę, możemy zabrać ze sobą kilka powszechnie dostępnych przedmiotów, które doskonale sprawdzą się w roli rozpałki i pomogą nam rozpalić ognisko krzesiwem. Są to np.:

• wata,

• chusteczka higieniczna,

• wacik higieniczny,

• bibuła,

• tampon.

Porada eksperta: W przypadku papieru, chusteczki higienicznej czy wacika warto wcześniej rozwarstwić materiał, dzięki czemu o wiele łatwiej się zapali.

Rozpałki naturalne

Większość wyżej wymienionych przedmiotów jest dostępna powszechnie w domach lub sklepach. Co jednak gdy znaleźliśmy się w sytuacji awaryjnej i nie posiadamy przy sobie żadnej wcześniej przygotowanej rozpałki? Przebywając w lesie, w górach czy nad jeziorem, mamy bardzo dużo możliwości samodzielnego uzyskania potrzebnej do rozpalenia ognia hubki. Można ją znaleźć praktycznie wszędzie. Wystarczy kierować się zasadą, że im drobniejszy i suchszy materiał, tym lepiej. Do najpopularniejszych i zarazem najczęściej polecanych naturalnych rozpałek należą:

• kora brzozy,

• suche szczyty traw,

• suche drzazgi z połamanych drzew,

• przełamane, suche patyki,

• puch (np. z pałki wodnej lub dmuchawców),

• żywica (np. świerkowa).

Przebywając w zalesionym terenie, można również znaleźć tzw. smolne szczapy, czyli nasączone żywicą fragmenty drewna pochodzącego z drzew iglastych. Jest to jedno z najlepszych i naturalnych paliw, jakie są w lasach. Można je pozyskać z wysuszonych gałęzi rosnących tuż nad ziemią. Najbardziej nasączony żywicą fragment znajduje się w odległości kilku lub kilkunastu centymetrów od pnia. Smolne szczapki można pozyskać również z korzeni powalonych drzew lub odłupać od pniaków ściętych drzew. Smolne szczapki o dużej zawartości żywicy można znaleźć także w naszym sklepie.

Porada eksperta: Przy wyborze odpowiedniego drzewa należy zwrócić uwagę na stan kory, ponieważ przy niektórych brzozach możemy z łatwością oderwać jej niewielkie wierzchnie fragmenty (które z czasem i tak by odpadły), nie tworząc szkód dla drzewa. Korę można pozyskiwać również z martwych drzew.

Czego nie warto używać do rozpalania ognia krzesiwem:

• suchych liści,

• mokrych, zawilgoconych traw,

• rozpałek chemicznych, przeznaczonych np. do grillowania.

Rodzaje iskrowników

Mając odpowiednio przygotowane miejsce na ognisko, hubkę i krzesiwo, możemy przystąpić do krzesania iskier przy pomocy tzw. iskrownika. Warto wiedzieć, że większość dostępnych na rynku krzesiw już jest w niego wyposażona - najczęściej w postaci stalowej blaszki o ząbkowanej krawędzi. Odpowiednio naostrzona i wyprofilowana ma za zadanie ścierać pręt.

Co w przypadku zgubienia lub braku iskrownika? Na szczęście jego rolę może pełnić wiele innych przedmiotów takich jak:

• grzbiet noża,

• klucz,

• pilnik.

W krzesiwach ferrocerowych, syntetycznych i magnezowych rolę iskrownika może pełnić każdy przedmiot (niekoniecznie metalowy) o ostrej lub chropowatej krawędzi. Najważniejsze jest, aby przedmiot ten był twardszy niż samo krzesiwo.

Techniki używania krzesiwa

Krzesiwo – jak używać, aby rozpalanie ognia było skuteczne? Na ogół wyróżnia się dwie podstawowe techniki krzesania ognia. Pierwszym sposobem, polecanym szczególnie osobom, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z bushcraftem i leśnym obozowaniem, jest przyłożenie iskrownika do podpałki pod kątem 90 stopni. Krzesanie wykonuje się, przeciągając krzesiwo po górnej krawędzi unieruchomionego iskrownika, a sypiące się iskry spadają na rozpałkę, podpalając ją. Druga metoda polega ułożeniu pręta krzesiwa pod kątem 45 stopni, tak aby końcówką dotykał rozpałki. W celu utrzymania właściwego kąta krzesiwo należy oprzeć na czymś stabilnym np. na czubku buta lub na gałęzi. Po ustabilizowaniu krzesiwa należy rozpocząć krzesanie iskier, wykonując energiczne ruchy od góry do dołu pręta. Iskry, spadając na wcześniej przygotowaną hubkę, podpalą ją.
Największą korzyścią stosowania pierwszej metody jest zminimalizowanie ryzyka zburzenia rozpałki podczas krzesania.

Jak używać krzesiwa magnezowego?

Trochę inaczej korzysta się z krzesiwa magnezowego. Różni się ono od modeli ferrocerowych zastosowaniem magnezu w postaci dołączonego do krzesiwa bloczku. Magnez jest materiałem łatwopalnym, dzięki czemu doskonale nadaje się jako dodatek do hubki.

Jak używać krzesiwa magnezowego?

W pierwszej kolejności powinno się skruszyć niewielką ilość bloku magnezowego nad rozpałką. Można to uczynić zarówno przy pomocy iskrownika, jak i innego ostrego narzędzia. Następnie należy rozpocząć krzesanie iskier, starając się kierować je na wiórki magnezji. Po zapaleniu się opiłków układamy kolejne warstwy łatwopalnego materiału, aż do powstania ogniska.

Porada eksperta: W przypadku trudnych warunków pogodowych (silnego wiatru lub deszczu) warto przed przystąpieniem do krzesania zeskrobać trochę materiału z krzesiwa na podpałkę, co ułatwi rozpalenie ogniska.

Bezpieczeństwo podczas używania krzesiwa

Jak rozpalić ognisko krzesiwem, tak aby było to bezpieczne? Podczas rozpalania należy pamiętać o kilku ważnych zasadach bezpieczeństwa. Przestrzeganie ich sprawi, że zminimalizujesz ryzyko pożaru oraz nie zrobisz sobie krzywdy.

1. Zachowaj bezpieczeństwo w trakcie krzesania iskier

W trakcie rozpalania krzesiwem trzymaj narzędzie blisko ziemi. Rozpalone iskry o temperaturze zbliżonej do 3000 stopni mogą z łatwością wypalić dziurę w odzieży.

2. Znajdź miejsce osłonięte przed wiatrem

Jedną z ważniejszych zasad przy rozpalaniu ogniska przy pomocy krzesiwa jest znalezienie odpowiedniego miejsca osłoniętego przed wiatrem. Ponieważ rozwiane przez wiatr iskry mogłyby wywołać niezamierzony ogień w pobliżu, należy wybrać miejsce osłonięte z kilku stron. Dobrą praktyką jest wykopanie niewielkiego dołu, w którym rozpoczniemy rozpalanie krzesiwem. Warto dodać, że sama próba rozniecenia ognia na wietrze będzie znacznie mniej efektywna. Silny wiatr może także rozwiać rozpałkę lub ścierany magnez.

3. Nie rozpalaj ognia w miejscach, gdzie jest to zabronione

Zgodnie z obowiązującą ustawą o lasach na obszarach leśnych, śródleśnych oraz w odległości do 100 metrów od granicy lasu zakazuje się rozniecania ognia pod groźbą mandatu, aresztu lub nagany. Wyjątek stanowią miejsca wyznaczone przez właściciela lasu lub nadleśniczego. Zatem zgodnie z prawem ogniska należy rozpalać jedynie w wyznaczonych miejscach. Na szczęście lasy państwowe coraz częściej tworzą odpowiednie miejsca z uwagi na coraz większe zainteresowanie bushcraftem.

Więcej o rodzajach krzesiw znajdziesz w tekście: Co to jest krzesiwo i jak działa?